TÜRKLÜK ve TÜRK DÜNYASI OTAĞI > TÜRK KÜLTÜR ve MEDENİYETİ
TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ
Çağrıbey:
Tarih : 13 Kasım 2016 - Pazar
Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
ayrılık, -ğı
1. Ayrı olma durumu.
2. Birinden uzak düşme: “Sevgiyi tanımayanlar ayrılığın acısını da bilmezler, özlemezler ve gurbet hissi duymazlar.” -M. Kaplan.
3. Düşünce, görüş veya duygu arasındaki uymazlık, mübayenet: “Arapça konuşan milletler arasındaki ayrılıklar da onun dikkatini çekmemişti.” -M. Kaplan.
4. huk. Evlilik birliğinin yargıç kararı ile geçici bir süre için kaldırılması.
Yabancı sözlere Türkçe karşılık :
skandal Fr. scandale
Büyük yankı uyandıran, utanç verici veya küçük düşürücü olay: § "Zaten ‘skandal’ yani terzîlât-ı umûmiyye satıcısı olan gazeteler o fırsattan istifadeye külahlarını almaz olurlar mı?" -Ahmet Midhat Efendi, Altın Âşıkları, 261;
"Telaşa düşmek sırası da oyunun tertipçilerine gelerek herhangi bir skandalı önlemek için Haşim’e hakikati itiraf zorunda kalmışlar." -Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları, 88;
"Büyük bir skandala yol açması beklenen dava, mahkeme heyetinin gizli oturum kararı alması sonucu derin bir esrara bürünmüştü." -Pınar Kür, Asılacak Kadın, 8;
"Bir skandala sebep olmayalım anlatabildim mi?" -Refik Halid Karay, Kadınlar Tekkesi, 190.
Bundan sonra demek ki, skandal yerine, utanç verici olay ve/veya küçük düşürücü olay sözcüklerini kullanacağız.
Bir yazım kuralı :
Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya ( . ) konur:
1.000, 326.197, 49.750.812 vb.
Günün atasözü/deyimi:
Acemi katır kapı önünde yük indirir.
Beceriksiz ve anlayışsız kişi kendisine yaptırılan işi en önemli yerinde bırakır.. (Atasözü)
Divan-ı Lügat'it Türk'ten Sözcükler
aşlalmak kap kenetlenmek· I, 295
aşlamak kap kenetlemek·I, 80 ,268
aşlatmak kap kenetletmek·I, 265
aşlık aş evi, mutfak, yenıeklik·I, 114, 373; II. 204 bkz> tar ıg
Divan-ı Lügat'it Türk'ten Atasözü
Kalın bulutug tüpi sürer, karañku ışıg urunç açar (III. 216)
Yoğun bulutu tipi sürer, karanlık işi rüşvet açar.
Türk Lehçeleri Karşılaştırma
Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü'nden Bir Sözcük
dombak (I)
1. Yuvarlak: Dombak bir soğan buldum.dombak (I)
Sücüllü *Yalvaç -Isparta
Bayad -Ordu
dombak (I)
2.[-> domurcuk]dombak (I)
1. Başı açık, çıplak: Sıcakta dombak sokağa çıkılmaz.dombak (II)
*İskilip -Çorum
*Gümüşhacıköy, *Merzifon -Amasya
dombak (II)
Başı açık, çıplak[dobak (I) -1]
*İskilip -Çorum
*Boyabat -Sinop
[dobak (I) -1]
Başı açık, çıplak
[dolbak]
Başı açık, çıplak
[dulbak]
Başı açık, çıplak[dolbak]
*Halfeti, *Birecik -Urfa
Barak *Nizip -Gaziantep
-Maraş
dombak (II)
Başı açık, çıplak[dulbak]
-Gaziantep
dombak (III)
2. Saçsız baş.dombak (II)
*Osmancık, *Sungurlu -Çorum
Zana -Amasya
[dombak (III)]
[->dombay (I)]dombak (III)
dombay (I)
Manda[dombak (III)]
-Amasya
[dombak (I) -2]
Manda.dombay (I)
Bayat *Emirdağ, Çay *Bolvadin, Işıklar, Kızılköy *Dinar -Afyon
*Eşme -Uşak
Yakaköy *Gelendost, Kılıç *Keçiborlu -Isparta
Kuşbaba *Bucak -Burdur
Kızılcasöğüt, Bulkaz, *Çivril -Denizli
*Bergama -İzmir
*Alaşehir -Manisa
*Edremit, Kerem *Burhaniye, Karacalar *Savaştepe, *Susurluk -Balıkesir
*Bayramiç, Fili *Biga, -Çanakkale
-Kütahya
*Söğüt, Hisarcık *Osmaneli, Arıcaklar *Gölpazarı -Bilecik
Tokat, Bozan, *Sivrihisar -Eskişehir
Yalpankaya *Hendek, Umurca, Kavaklı, *Kandıra, Alaağaç, *Akyazı -Sakarya
*Gebze, *Karamürsel -Kocaeli
*Göynük, *Düzce -Bolu
Kadıköyü, *Kozlu, Sandallar, *Devrek, *Karadeniz Ereğlisi, Çerçiler *Safranbolu, Kepezköyü, -Zonguldak
-Kastamonu
Olukyanı *Sungurlu -Çorum
*Yerköy -Yozgat
*Beypazarı, Güdül *Ayaş, *Haymana -Ankara
-Kayseri
Emirler *Ulukışla, Veliisa -Niğde
Hatunsaray, Kayalı -Konya
Horzum aşireti, Aydınlı *Bahçe, İsahacılı -Adana
-Antalya
Dont *Fethiye -Muğla
*Çorlu -Tekirdağ
domurcuk
Tomurcuk[dombak (I) -2]
Tepeköy *Torbalı -İzmir
Yeniköy *Çarşamba -Samsun
Tomurcuk.domurcuk
*Yalvaç -Isparta
*Merzifon -Amasya
*Zile -Tokat
-Kars
Önsen -Maraş
Çağrıbey:
Tarih : 03 Haziran 2017 - Cumartesi
Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
yordam isim
1.Yatkınlık, alışkanlık, yeti, meleke
"Bu bakış o beyaz pencereyi, bu bakış o fukara kapıyı gönül yordamıyla arıyordu." - Halikarnas Balıkçısı
2. Kılavuz, yardımcı
3. Çalım
4. Çeviklik, çabukluk
5. Yöntem
Yabancı sözlere Türkçe karşılık :
semantik Fr. sémantique
1. Anlam bilimi.
2. Anlam bilimsel:
-"Çeşitli örnekler seçip üzerlerinde durulduğunda, semantik ve semiyolojik düzlemde yapılacak çözümlemeler, kolaylıkla genel zihniyet dökümlerini ortaya koyacaktır." -Enis Batur, Gönderen: Enis Batur, 49;
-"Bu ilk mana bütün semantik gelişmeyi damgalamış: Develerin ayağına vurulan köstek." -Cemil Meriç, Jurnal 2, 280.
Bundan sonra demek ki, semantik yerine, anlam bilimi ve/veya anlam bilimsel sözcüklerini kullanacağız.
Bir yazım kuralı :
Sayılarda kesirler virgülle ayrılır:
15,2 (15 tam, onda 2); 5,26 (5 tam, yüzde 26) vb.
Günün atasözü/deyimi:
Acemi nalbant gâvur eşeğinde öğrenir.
Mesleğinde ustalığa erişmemiş kimse, ilk denemelerini gözden çıkarılabilecek malzeme üzerinde yapar. (Atasözü)
Divan-ı Lügat'it Türk'ten Sözcükler
aşmak aşınak, bir tepeyi õbür yana geçmek•I, 173; III, 261
aşnu önce, evveL I, 130
aşrulmak aşırılmak, tepeden aşırılmak• I, 247
aşsamak tepeyi aşmak istemek; yemek yemek istemek• I, 277
Divan-ı Lügat'it Türk'ten Atasözü
Kalıñ berse kız alır, kerek bolsa kız alır ((III. 371))
Çeyiz veren kız alır, gerekliyse pahalı alır.
Türk Lehçeleri Karşılaştırma
Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü'nden Bir Sözcük
kertik (I)
Küçük sabun parçası.kertik (I)
*Dinar -Afyon
-Niğde
kertik (II)
Hallaç tokmağı.kertik (II)
-Bolu
kertik (III)
Burnu küçük olan insan ya da hayvan.kertik (III)
Oğuz *Acıpayam -Denizli
[kesdek burunlu]
Burnu küçük olan insan ya da hayvan
Burnu küçük olan insan ya da hayvan[kesdek burunlu]
*Merzifon -Amasya
kertik (IV)
Ufaklık.kertik (IV)
*Mudanya -Bursa
kertik (V)
Çetele.kertik (V)
Bayat *Emirdağ -Afyon
kertik
Çukurkertik
Keban Baskil Ağın Elazığ
Çağrıbey:
Tarih : 04 Haziran 2017 - Pazar
Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
aksırık -ğı isim
Herhangi bir sebeple burun zarının gıcıklanması sonucu solunum kaslarının birdenbire kasılmasıyla ağız ve burundan hızlı, gürültülü soluk boşalması olayı, aksırma, hapşırma, hapşırık
"Aksırık öksürük derken kızcağız şifayı kapmış." - A. İlhan
Yabancı sözlere Türkçe karşılık :
simülasyon Fr. simulation
1. Benzetim: "Doğru, fakat teknolojik olanaklar aynı zamanda montaj, simülasyon tekniklerini de arttırdı." -Buket Uzuner, Uzun Beyaz Bulut (Gelibolu), 313. 2. Öğrence.
Bundan sonra demek ki, simülasyon yerine, benzetim ve/veya öğrence sözcüklerini kullanacağız.
Bir yazım kuralı :
Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır:
15., 56., XX.; 15’inci, 56’ncı, XX’nci vb.
Günün atasözü/deyimi:
Eskisi olmayanın yenisi (acarı) olmaz.
Yeni bir şey edinildiğinde eskisi hemen elden çıkarılmamalıdır.(Atasözü)
Divan-ı Lügat'it Türk'ten Sözcükler
aşta ogul birinin en son çocuğu· I, 105
aşu kırmızı toprak, a;ı toprağı·I, 89
aşuk insanın aşığı, topuğu; topuk kemiği,I, 66
aşuk demir başlık, tulga·I, 67 bkz> yaşuk, yışıklıg
Divan-ı Lügat'it Türk'ten Atasözü
Kalın kaz kulabuzsuz bolmas. (I. 487)
Kaz sürüsü kılavuzsuz olmaz.
Türk Lehçeleri Karşılaştırma
Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü'nden Bir Sözcük
fışkı (I)
Karışık, düzensiz.fışkı (I)
Ayvalı *Taşköprü -Kastamonu
*Zile -Tokat
Solakuşağı *Şereflikoçhisar -Ankara
fışkı (II)
1. İnce dut sopası.fışkı (II)
*Akyazı -Sakarya
fışkı (II)
2. Ağaç yongası.fışkı (II)
Karabüzey *Araç -Kastamonu
[fışkı]
Ahlaksız, arsız, yapışkan (genellikle kadın ya da kızları aşağılamak için).
Kastamonu ve çevresi
Yozgat
fışgı
Ahlaksız, arsız, yapışkan (genellikle kadın ya da kızları aşağılamak için).
Afşar, Pazarören *Pınarbaşı Kayseri
fışkı
At ve eşek gübresi fışkı
Keban Baskil Ağın Elazığ
Üçoklu Börü Kam:
TÜRK DEMEK TÜRKÇE DEMEKTİR!
Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK
AĞZIMIZDA, ANAMIZIN AK SÜTÜ GİBİ, TEMİZ ve HELAL, TÜRKÇE OLSUN!!!
TTK
ArifDemirciHoca:
Konuşmalarınızda dilimize yeni giren yabancı sözcükleri kullanmamaya dikkat gösteriyor musunuz? Örnek verir misiniz?
Navigasyon
[0] Mesajlar
[#] Sonraki Sayfa
[*] Önceki Sayfa
Tam sürüme git