TÜRKLÜK ve TÜRK DÜNYASI OTAĞI > TÜRK KÜLTÜR ve MEDENİYETİ

TÜRKLÜĞÜN ONGUNU BOZKURT

<< < (2/45) > >>

Çağrıbey:
GÖK BÖRÜ (KÖK BÖRİ):
Bir de Bozkurt ile aynı cüsse ve karakterde olan ve adına Gökbörü denilen bir kurt vardır. Gökbörü, Bozkurt'un tüyü gök renginde (açık mavi) olanıdır. Türk efsane ve destanlarına göre Gökbörü, 100 yılda bir ya da iki kez görünür. Oguz Kagan Destanı'ndaki kurt, işte bu gökbörülerden biridir.

Çağrıbey:
BOZKURT'UN TÖRESİ

Bozkurt, fevkalade töreli bir varlıktır. Bir Bozkurt ailesi, bir başka Bozkurt'un kendilerine katılma isteğini, birtakım sınavlar uygulayarak kabul eder. Yuvadan ayrılmak isteyen bir bozkurt, aileden izin almak zorundadır. Her Bozkurt ailesinin ve ortak hareketlere katılan bozkurtların bir başkanı vardır ve buna EKE adı verilir.

TÖREDEN AYRILAN BOZKURTLAR:
Bazan, seyrek de olsa, Bozkurtlar'ın içinden töreyi hiçe sayarak ayrılanlar olabilir. Bu ayrılanlar, Bozkurt'un yalnız yaşayamama özelliğine uygun olarak Karakurt, Canavar gibi alt kurt cinslerinin, hatta çakal, tilki, köpek gibi hayvanların sürülerine karışırlar. Genelde böyle bir durumda o Bozkurt, yeni katıldığı bu alt düzeyden sürü içinde yüksek bir mevkide bulunur.

Bozkurt topluluğu dağda, ormanda, bozkırda zaman zaman alt tabaka sürüleri ile karşılaşırlar. Karşılaştıkları alt tabaka sürüde eğer bir bozkurt varsa, onu hemen hissederler. Yavru Bozkurtlar, kendilerinden olan bu yaratığın neden yabancı bir sürü içinde olduğunu anlayamazlar; hatta onu, hala kendi topluluklarının bir ferdi olarak algılarlar ve o bozkurdu kendi topluluklarına çağıran kimi sesler çıkarırlar. Bu sesler, bozkurtluk niteliğini yitirmiş olan yaratığa kıvanç verir. Öylesine gururlanır ki, içinde bulunduğu sürünün üyelerine, ne denli önemli bir yaratık olduğunu hareketleriyle anlatmak ister gibidir. Bazen geri dönmek ve Bozkurt sürüsüne yeniden katılmak ister. Ama yavru bozkurtları kandırabilse de, yetişkin ve yaşlı bozkurtları kandıramaz ve genelde sınavları geçemediği için de yuvaya geri dönemez.

YALNIZ BOZKURTLAR:
Bozkurt topluluğundan ayrılıp da başka bir sürüye katılmayan, dağa çıkan Bozkurtlar ise sınavları başarıyla verirlerse, yeniden yuvaya kabul edilirler.

Çağrıbey:
TÜRKÇE'DE ''KURT'' SÖZCÜĞÜ

Türkler kurda çok eskilerden beri ''böri'' ya da ''börü'' derlerdi. Bu sözcük Anadolu'da da söylenmekte ve yaşamaktadır. Ayrıca Anadolu'da, tek başına gezen azılı kurtlara ''yalınsak'' adı verilir. Fakat Oguz Türkleri'ne yani Türkmenlere geldiğimizde ise, onların ''börü'' sözcüğü yerine daha çok ''kurt'' sözcüğünü kullandığını görüyoruz.

OGUZ TÜRKLERİ'NİN ''BÖRÜ'' YERİNE ''KURT'' KELİMESİNİ KULLANMASI

Oguzlar, bugünkü Anadolu, Kerkük, Suriye, Irak, İran Türkleri'nin, Azeri Türkleri'nin, Orta Asya'nın çeşitli bölgelerinde yaşayan bugünkü Türkmenler'in, Karakalpak Türkleri'nin doğrudan atalarıdır. Yukarıda da belirtildiği üzere, Oguz Türkleri genelde ''börü'' yerine ''kurt'' sözünü kullanırlar. Türkologlarca bunun nedeni şudur:

BÖRÜ YERİNE KURT SÖZCÜĞÜNÜN KULANILMASININ NEDENİ

Türkler'de büyüklere adı ile değil de bir akrabalık kelimesi ile seslenilmesi gelenektir. Mesela bir kişi Oktay adını taşıyan amcasına ''Oktay'' diye hitap etmez, ona amca diye seslenir. Yine, bir çocuk babasına ''baba'' demez de adı ile seslenirse tokatı yiyiverir. İşte kurt da Eski Türk kültüründe ata olarak kabul edildiğinden, kurt için, esas adı olan ''börü'' değil, ''kurt'' kelimesi kullanılmıştır.

''KURT'' SÖZCÜĞÜNÜN ESAS ANLAMI:

Yukarıda, ''börü'' yerine ''kurt'' kelimesinin kullanılmasının nedeni anlatıldı. Peki öyleyse, ''kurt'' kelimesinin esas anlamı nedir?

Kurt sözcüğünün Türkçe'deki esas anlamı ''vahşi''dir. Örnek vermek gerekirse, eski bir Türk şiirinde şunlar söylenmektedir:

Kurt kuş hepsi dirildi
Erkek dişi derildi
Bölük olup dağıldı
İnlerine giremeyecekler.

Dikkat edilirse bu eski Türk şiirinde ''kurt'' kelimesi, esas anlamı olan ''vahşi'' kavramını ifade etmekte ve ''Kurt kuş'' sözcükleri ile ''vahşi ve yırtıcı kuşlar'' anlatılmak istenmektedir.

Çağrıbey:
KURT'LA İLGİLİ TÜRK ATASÖZÜ ve DEYİMLERİ:

İtin sahibi varsa, kurtun tanrısı var.
(Anonim)

Böri koşnısın yimez.
(Kurt komşusunu yemez.)

(ESKİ TÜRK)

El ile oyun olmaz, kurt ile koyun olmaz.

(ANADOLU)

Goyuna gurt gelende, bir geçilini tapar.

(AZERİ)

Gözüm görmedikten sonra, isterse götümü (kötümdü) kurt (börü) yesin.

(KIRGIZ)

Gurtdan gorhan, goyun sahlamasun.

(Kurttan korkan, koyun saklamasın.)

(AZERİ)

İl ogrısız bolmaz, tag börisiz bolmaz.

(İl uğrusuz [hırsızsız, haydutsuz] olmaz, dağ kurtsuz olmaz.)

(ESKİ TÜRK)

Kazak, Kırgız ve kurt kardeştirler.

(KAZAK, KIRGIZ)

Keçi kurttan kurtulursa gergedan olur.

(ANADOLU)

Keçiye rakı içirmişler, kurdun evini sormuş.

(ANADOLU)

Komşu kurt beni talasın.

(ANADOLU)

Koyun sürüsüne kurt dadanmış.

(ANADOLU)

Koyunu güden kurdu görür.

(ANADOLU)

Koyunu kurda ısmarlar.

(ANADOLU)

Koyunu kurta ısmarlırı.

(Koyunu kurda ısmarlar.)

(KERKÜK)

Koyununu kurda kaptıran çobanın ağzını bıçak açmaz.

(ANADOLU)

Köyün itleri kendi aralarında düşman olsalar da, kurdu görünce birleşirler.

(KIRGIZ)

Kurda koyun sürüsü inanmak.

(ANADOLU)

Kurda varan.

(Cesur kişi.)

(ANADOLU)

Cesur kişilere ''kurda varan'', korkaklara ise ''çömelip ürüyen'', yani kurttan korkan ve köpek gibi havlayan denilir.

Kurdu koyunla barıştırır.

(ANADOLU)

Kurda ensen neden kalın demişler, kendi işimi kendim görürüm demiş.

(ANADOLU)

Kurt ağzından kuzu alınır mı ?

(ANADOLU)

Kurt ile koyun, ateş ile su.

(ANADOLU)

Kurt ile koyun dost olmaz.

(ANADOLU)

Kurt ile kuzuyu bir arada yürüttü.

(ANADOLU)

Kurt komşusunu talamaz.

(ANADOLU)

Kurt, koyunun pahalı olduğunu bilmez.

(ANADOLU)

Kurtla koyun olmaz, ciğerle (akrabayla) oyun olmaz.

(ANADOLU)

Kurtla koyun, kılıç ile oyun olmaz.

(ANADOLU)

Kurtla koyun, kılıçla oyun.

(ANADOLU)

Kurttan yer, koyunnan şivan eder.

(Kurtlan yer, koyunlan matem eder.)

(KERKÜK)


Kurt yağmuru.

(Güneşli havada yağan yağmur)

(genel)

İnanca göre, güneşli havada yağan yağmurda kurtlar doğar.

Tilki mi togdı, azu böri mi ?

(Tilki mi doğdu, yoksa kurt mu ?)

(ESKİ TÜRK)

Eski Türkler'de bir çocuk doğunca bu soru sorulur; tilki aldattığı için kızı, kurt da yiğitliğinden ötürü erkeği temsil ederdi.

Tüklü koyunu kurt yemez.

(Tüylü koyunu kurt yemez.)

(KERKÜK)

Çağrıbey:
TÜRK'ÜN AĞLAMASI BİLE KURDA BENZER!

Bozkurt, Türk kültüründe çok önemli bir yere sahiptir. Kurt ile ilgili efsane, inanış ve gelenekler, Türk kültüründe derin izler bırakmıştır. O derece ki, yabancı kaynaklar bile Kurt ile Türk arasında ilişki kurmuşlar, hatta Türkler'den bahsederken ''Kurttan Türeyenler'' deyimini kullanmışlardır. İşte yine buna benzer olarak, Türkler'in ağlaması bile Çin kaynaklarınca kurt sesine benzetilmiştir.

Eski Çinli tarihçiler Töles Türkleri için şöyle der: ''Tölesler, kurttan türedikleri için, ağlamaları ve şarkıları da kurt sesine benzer.'' (Töles, Hun Devleti ile Göktürk Devleti arasındaki zamanda Türkler'in genel adıdır; bütün Türkler'e ''Türk'' adının verilmesi, Göktürkler ile başlar).

Benzer biçimde, Kaşgarlı Mahmud'un Divan-ı Lugaat-it Türk adlı eserinde kayıtlı bulunan eski bir Türk şiirinde, büyük Türk kahramanı ve hükümdarı Alp Er Tonga'nın yoğ (cenaze) töreninde bulunanların, ''kurt gibi uluduğu, gözyaşları döktüğü, haykırarak yakalarını yırttığı'' anlatılmaktadır.

Navigasyon

[0] Mesajlar

[#] Sonraki Sayfa

[*] Önceki Sayfa