Gönderen Konu: 1944 YILI TÜRKÇÜLÜK - TURANCILIK DAVASI  (Okunma sayısı 4634 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Kök-Börü

  • Ziyaretçi
1944 YILI TÜRKÇÜLÜK - TURANCILIK DAVASI VE
TÜRK MİLLİYETÇİLERİNE YAPILAN BASKILAR

Türkiye'de Cumhuriyetin ilânından sonraki ilk 25 yılda Türk toplumu milliyetçiliği "din" ile birlikte benimsedi. Materyalist milliyetçilik ise ufak bir aydın zümresi tarafından kabullenilmişti. Bu iki milliyetçilik anlayışı zaman zaman birbiriyle çatışmış neticede bazı pratik sonuçlar doğurmuştur. Her şeyden evvel çeşitli halk tabakalarının ortak kültürel gayeler etrafında birleşmesi kolaylaştı. Bununla birlikte Millî dayanışma duygusu meydana getirdi. Memleketin kültürel gelişmesine, millete gerçek karakterine uygun bir yön verdi. Türklere millî bir gurur aşıladı . Ayrıca 1930'lu ve 1940'lı yıllara kadar, Türk milliyetçiliği sağa sola kaymayan, başından sonuna kadar Kemalist çizgiye sadık kalan bir ideoloji görünümündeydi. Bu dönemde siyasî mücadele tek parti yönetimiyle sınırlandırılırken resmî milliyetçilik anlayışının dışındaki özellikle Pantürkist eğilimli muhalif unsurlar sıkı bir takibata uğradı ve saf dışı bırakılmak istendi.


Türkiye'nin II. Dünya Savaşı'ndaki durumu stratejik konumunun önemi dolayısıyla, gerek Müttefiklerin, gerek Mihverin Türkiye'yi kendi yanlarında savaşa sokmak için harcadıkları çabaların ve Türkiye üzerinde yaptıkları baskıların hikâyesinden başka bir şey değildir. Buna karşılık Türkiye'nin politikası ise savaşın dışında kalmak ve ülkeyi savaşın yıkıntılarından korumak olmuştur .

Almanya, Rusya üzerine saldırırken Türkiye'yi kendi yanına çekmek için gerekli teşebbüs ve baskıyı yapmış, dış politikada her türlü tedbiri almış bunla birlikte Türkiye'nin iç siyasetine müdahale etmek istemiştir.

Almanya I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin izlediği veya izlemeye çalıştığı Turancı politikayı desteklediği gibi, II. Dünya Savaşı'nda da Sovyetler Birliği'ne saldırısından sonra Türkiye'yi savaşta kendi safına çekebilmek için Turancı akımları desteklemiştir. Bu şekilde Türk hükümetini Almanya'nın yanında savaşa girmesi için harekete geçirmeye çalışmış ve bu sayede Türkiye üzerinde baskı kurmak istemiştir .Alman ordularının II. Dünya Savaşı'nın başında, Sovyetler Birliği topraklarında ilerledikleri sırada Almanya'nın Türkiye Büyükelçisi Von Papen, Rusya'nın Türkçe konuşulan bölgeleri hakkında bilgi edinmek, bu bölgeler halkının desteğini sağlamak ve Türkiye'deki Turancılık akımını Almanya yararına istismar etmek için bazı Turancı gruplarla ve mültecilerle temasa geçti .

Von Papen, Sovyetlerde yaşayan Türkler ile ilgili İsmet İnönü ile de görüşmek istemiştir. Ancak İsmet İnönü'den aldığı cevap Türkiye'nin o dönemle ilgili politikasını ana hatlarıyla ortaya koymaktadır. İsmet İnönü, "Bu tür konularda ancak Sovyetler Birliği'nin yenilgisi gözle görülür şekilde gerçekleştiği vakit görüşmenin mümkün olacağını" belirtmiştir.

Görüldüğü gibi Türk Hükûmeti, resmî politikada ilke olarak, Panturanist eğilimleri reddedilmiş, ancak Kırım bölgesindeki ve Kafkaslardaki Türk kökenli komşu halkların geleceği konusuna tamamen ilgisiz kalmakta istememiştir .

Türkiye'de Alman ordularının 1942 yılında Kafkaslara doğru ilerlemesi sırasında Panturanist Alman propagandası artmış ve yoğunlaşmıştı. Cumhuriyet, Tasvir ve Vakit gazeteleri Alman yanlısıydı . Fakat daha sonraları bu gazeteler dava sırasında tamamen Türkçülük ve milliyetçilik aleyhi bir tutum takınmışlardır. Dönemin etkin sayılabilecek gazetelerinin tavırlarını bu derece anî ve kesin hatlarla değiştirmelerindeki en önemli sebebi Millî Şef İnönü'nün basın üzerindeki tesirinin de güçlü olmasıyla izah etmek mümkündür.

Almanya'nın iç ve dış politikayı bu şekilde yönlendirmesi halkoyunda 3 Mayıs 1944 Davasının Nazi yanlısı, antisovyet ve antikomünist hükûmeti devirmeyi amaçlayan bir dava olarak algılanmasına yol açacaktır.

Türk hükümetlerinin Turancılığı aktif olarak desteklemekten vazgeçmesi ve Sovyetlerin karşısında yer almaya başlaması üzerine Almanya Türkiye'de bu tür hareketleri kışkırtmaktan vazgeçmiştir .

CHP yönetimi savaşın kaderinin değiştiği ve Alman yenilgisinin başladığı 1943 yılına kadar, açık olmasa bile ses çıkarmayarak, Alman yanlısı neşriyat ve hareketlere göz yummuştur . Antisovyet Türkçü yayın ve etkinlikler ise tamamen İnönü yönetiminin savaş politikası amaçlarına uygun olarak yakından izlenmiştir .

II. Dünya Savaşı'nın genel seyri içinde, Rus ordularının Avrupa'da ilerlemeleri ile orantılı olarak Türkiye'de komünist faaliyetler artmıştır . Ruslar galip geldikçe komünistler birer birer açığa çıkarak, Rusların Polonya ve Balkanlardan sonra Türkiye'yi de işgal edeceği söylentisi yayılmıştır

Görüldüğü gibi II. Dünya Savaşı sırasında gerek Almanya'nın durumu gerekse Rusya'nın galibiyetlerine paralel olarak Türkiye'de dış politikanın iç politikayı yönlendirmesiyle neticelenmiştir.

Rusya'nın II. Dünya Savaşı sırasında birtakım işgallere giriştiği dönemde İsmet İnönü belki de Türkiye'nin işgal edilmesi endişesiyle Sovyet yanlılarının faaliyetlerine göz yummuş ve bu dönemde komünist faaliyetler başlamıştır. Türkiye Gizli Komünist Partisi Şefi olan Dr. Şefık Hüsnü'nün Moskova'ya gönderdiği gizli raporda "1943 baharından 1944 baharına kadar olan sene, harp devresinin en verimli ve hareketimizin kredisini azamî yükselten sene oldu" demesi bu tür faaliyetler hakkında açıkça bilgi vermektedir. Yine Faris Erkman'ın hazırladığı "En Büyük Tehlike" adlı broşürün neşri büyük yankılar uyandırmıştır. Milliyetçiliğe, dış Türklere, milliyetçilere pervasızca saldıran ve çok sayıda bastırılıp bedava dağıtılan bu broşür komünist neşriyat arasında önemli bir yere sahiptir. Bu broşür TBMM'nin gündemine de girmiş, görüşmeler sırasında Dışişleri Bakanı'nın şu konuşması CHP'deki değişikliğin belirtisi kabul edilmiştir: "Bizim Türklüğümüz bu vatanın sınırları içine girmiş olan Türklere ait ve münhasırdır" .

1939'da Ankara Üniversitesi DTCF'de açılan Felsefe kürsüsüne Pertev Naili Boratav, Niyazi Berkes gibi belli fikri yapıda kimselerin alınması Millî Eğitim Bakanlığı tarafından milliyetçi neşriyata karşı alınacak tedbirlerin rapor hâlinde hazırlanması, sosyalist ve komünist "Yurt ve Dünya" ve "Adımlar" mecmualarına Millî Eğitim Bakanlığı'nın abone olması, Millî Eğitim Bakanı H. Ali Yücel zamanında Bakanlık tarafından basılan 496 klâ******** eserin içinde 63 Rus klasiğinin yer alması, buna karşılık bir tek Türk klâsiğinin yer almaması, komünist bir derleme şiir kitabının bütün okullara tavsiye olunması bu dönemin komünist faaliyetlerine örnek olarak gösterilebilir.

Yine Sabahattin Ali ve Nazım Hikmet'in himaye edilmesi bu tür faaliyetlere Bir diğer örnektir. Tan gazetesi de dönemin komünist basınının önde gelen gazetesidir .

Cumhuriyet döneminde, Türkçülüğü ve Turancılığı benimseyen ve bu doğrultuda yayın yapan en önemli dergi şüphesiz Hüseyin Nihal Atsız'ın yönetiminde yayımlanan "Orkun"'dur. İlk kez 1933 yılında yayın hayatına başlayan Orkun, 1934'te kapatılmış ancak 1 Ekim 1943'te tekrar yayımlanmaya başlanan dergi, 1 Nisan 1944'te tekrar kapatılmıştır.

Bu dönemin önde gelen Türkçü ve Turancı dergileri arasında "Ergenekon", "Bozkurt" ve "Gök Börü"'nün ayrı bir önemi vardır. Her üç dergide fikrî anlamda daima aynı çizgiyi devam ettirmiş ve her biri âdeta birbirinin devamı olarak çıkarılmıştır. Bu dergilerden Ergenekon 1938'de kapatılmış arkasından Mayıs 1939'da Bozkurt yayımlanmaya başlamıştır. Mustafa Kızılsu, İsmet Rasin, Nurullah Barıman, Sami Karayel ve Reha Oğuz Türkkan gibi isimlerin gayretleriyle yayımlanan Bozkurt, ikinci sayısının Haziran 1939'da çıkmasıyla kapatılmış, üçüncü sayısı ancak 1940 yılında yayımlanabilmiştir. Daha sonra R.Oğuz Türkkan, Bozkurt dergisinden ayrılarak Kasım 1942'den itibaren Gök Börü dergisini çıkarmaya başlamıştır. Gök Börü'de Abdulkadir İnan ve Zeki Velidî Togan'ın da yazıları yer almıştır.

Mayıs 1942 yılından itibaren Rıza Nur tarafından "Tanrıdağ" adıyla çıkarılan derginin yazarları arasında Nejdet Sancar,Hüseyin Namık Orkun,Ahmet Rasim Aras gibi önemli isimler yer almıştır.

Bu dergilerin yanı sıra Yusuf Ziya Ortaç ve Orhan Seyfi Orhon'un, Ağustos 1941 yılından itibaren yayımladıkları "Çınaraltı", Türk birliğini kültürel anlamda savunan fikrî bir çizgide kalarak daha ılımlı ve makul bir seyir takip etmiştir. Hüseyin Hüsnü Erkilet, Hüseyin Namık Orkun ve Nejdet Sancar gibi aydınların yazılarının sıkça rastlandığı Çınaraltı dergisi yayın hayatına Temmuz 1944 yılına kadar devam edebilmiştir .