KURMANBEK
Kırgızların 500 yıldır vatan, millet sevgisini nesilden nesile taşımasında en büyük vesilelerden biri olan” Kurmanbek Destandır”.Asırlarca Kırgız ozanları oba oba gezinerek , bu destanın sürekliliğini sağlamıştır.
Bu Destan tarihi bazı olaylara dayalıdır.Sanıyorsam , Kırgızlar için mücadele etmiş bir Beğ’in , Kırgız dimağındaki silinmez yerinin kutlu ozan sözleriyle perçinlenmesidir.
Bu destan’ın gerçekliği üzerine şu deliller vardır.
1- Köğart Vadisi bugün Kırgızistan da hala vardır ve bütün Kırgız gençleri bu vadiyi bilirler..
2-Kurmanbek’in kurganı diye bilinen yerde yapılan kazıda ,insan kemikleri bulunması bu kemiklerin Kumanbek’e ait olma ihtimaliyle berber gerçekliğinede delil sayılabilir.
3-Kurmanbek Destanında geçen yer adları bugün hala vardır.
Bu Destan’ı en büyük manasçılardan Keldibek gibi büyük ozanlar, büyük bir coşku ile ağlayarak , kopuzunun bile nerdeyse dile gelerek “ah ettiği”, insanların dinlerken kendinden geçip o anları yaşadığı bir destandır.Bu destan Kırgızlara vatan, millet , millet uğruna uğraş, kahramanlık meziyetlerini aşılamıştır ve aşılayacaktır.
Destan sadece Kırgız birliğini değil, ,Türklük şuurunu da aşılamaktadır.Bu Destanın hülsası şudur.Destan ,Ozanlar tarafından her ayrıntısı, ince ince anlatılsa da burada özet geçeceğim.
**********
Kırgız-Kıpçakların yaşadıkları yerleri” Tayipek” adında bir Han yönetmekteydi.Tayipek , Kulmuklara mağlup olmuştur ve haraca bağlanmıştı.Tayipek , bu haracı ödemek için halktan vergiyi yüksek alıyordu , zulm ediyordu ve verilen vergilerin hepsi Kalmuklara gidiyordu.
Tayipek’in hiç çocuğu olmamıştı.45 yaşında bir çocuğu oldu.Adını Kurmanbek koydu.Kurmanbek çok cesur ve savaşçı biriydi.Büyüdü 40 yiğit ile Kalmuklar üstüne yürüdü ve yendi.Babasının karşı koymasına rağmen Afgan Han’ı “Bakbur’un” kızı “Kanışay” ile evlenir.Bir oğlu olur , adını “Seyitbek” koyar..
Kırgızlar Kurmanbek ile güçlenmektedir huzur ve hakim olmuştur.Kalmuk Han’ı “Dölön Han” bundan rahatsız olur. “Varalım Kırgızeline savaşmaya kuvvetleri varsa savaşalım , yoksa milleti tekrar hakimiyetimize alalım “ der.
Kurmanbek, bunun üzerine hemen babasına giderek “Teltoru” adlı yağız savaş atını ister.Babası Tayitbek , Kurmanbek’e kin gütmeye başlamıştı, bunun için Teltoru’yu vermez.Kurmanbek’in 40 yiğidide Han’ın istemediği bir savaşa gelmeyiz diyerek, Kurmanbek’i yalnız bırakır.Kurmanbek buna celalenerek “Köykörün “adlı sıradan bir atı alarak tek başına savaşa gider.At yorgun düşer ve dinlenmek için bir yere dururlar.Bu arada Kalmak Han’ı Dölön ile karşılaşırlar.Kıyasıya döğüşmeye başlarlar, ikisi de pek çok yerinden yaralanır.En sonunda Kurmanbek’in atı Koykörün tökezler ve ikisi birden yere düşer.Dölön Han , Kumanbek’in döşüne mızrağını saplar.”Muradıma erdim” diyerek Dölön han onu Köğart Vadisinde yaralı haliyle bırakır.Aldığı ızdırabıyla can çekişen Kurmanbek kendisine yardım edecek birini bekler.Neden sonra , can dostu andası Akhan gelir.Ama Kurmanbek çoktan canını vermiştir.Akhan , onu bir kefene sarar ve babası Tayibek’in yanına götürür.Kurmanbek’in oğlu 6 yaşındaydı, karısı Kanışay bu haberi duyunca canına kıyıd, babsı ise bu habere sevindi.Buna içerleyen Akhan, Tayibek’i bir tayın arkasına bağlar ve ardından kovalayan bir aygırın tekmeleriyle öldürür.
( Tarih Mecmuası –Mart 2001 )
Saygılarımla
TÜRK TANRI’YI KORUSUN....
