Konuya başlamadan önce, GENETİK (kalıtım) bilimi ile ilgili temelin kavranabilmesi adına...:
GENETİK YAPI VE GÜNÜMÜZ TÜRK TOPLUMUNUN GEN PORTRESİ:
Kalıtım (Genetik) nedir? :
Canlıların nesilden nesile aktarılan özelliklerini (kalıtımsal özellikler=genetik özellikler) inceleyen bilimdalıdır.
Kalıtımsal Özellik nedir? :
Canlı türünün normal şartlar altında bir sonraki nesile aktardığı soyut ve somut yaşamsal karakterlerdir.
Bir canlının anatomik,fizyolojik ve psişik yapısı içerisindeki özelliklerden sadece bir kısmı genetik (nesilden nesile aktarılabilir) özelliktir.
Canlının çevre etkisi ile değişikliğe uğrayan özellikleri “genetik şifresine kodlanmadığı sürece” kalıtsal değildir.
Örneğin-I: Az güneş gören kuzey ülkelerinden gelerek Arabistan bölgesine yerleşen bir çift düşünelim (karı-koca) Bir süre sonra beyaz olan cilt renkleri,güneş gören kısımlarda esmerleşecektir. Ama doğan çocukları, ebeveynler ne kadar esmerleşirse esmerleşsin beyaz tenli olacaktır.
Örnek-II: Bir gurup kertenkelenin kuyruklarını keselim. Ve her doğan yeni nesilin de kuyruklarını keselim. Bu işlemi nesiller boyu devam ettirdiğimiz halde yeni doğan nesiller hep kuyruklu olacaktır.
Örnek-III : Parlak ışığa maruz kalma halinde insan gözlerini kısarak bakar. Dünya coğrafyasında parlak ışığın etkisinde olan iki bölge vardır. Arktic alan ve Ekvator kuşağı. Her iki bölge de de insanlar gündüz gözlerini kısarak etrafa bakmak zorundadır. Ama her iki bölgede göz şekli birbirinden farklı pek çok ırk yaşar. Demek ki çevre şartları ile değişen dış görünüm “genetik şifrede değişiklik” yapmadıkları sürece kalıtımsal özellik haline gelmez.
Genetik Şifre de değişiklik nasıl olur?
Genetik şifrede değişiklik yaptığı tespit edilen etmenler:
1-Radyoaktivite,
2-Ultraviole
2-Kimyasal maddeler,
3-Çok yüksek ısı veya düşük ısılar. (ani ısı değişiklikleri daha ön planda)
4-İnsan eli ile (idiopatik),
5-Virüs enfeksiyonları.
Genetik şifrede değişiklik yapan etmenlerin meydana getirdiği farklılaşmaya “mutasyon” denir.
Mutasyon sonucu çoğunlukla doğa ve yaşam ile bağdaşmayan karakterler ortaya çıkar.Nadiren meydana gelen , doğa ile uyumlu mutasyonlar ise olumsuz mutasyonların aksine, ölümle değil, doğal üstünlük ile sonuçlanır. Ve tamamı genetik şifre ile nesilden nesile aktarılabilir karakterlerdir.. Ancak ne var ki, ileride değineceğimiz gibi resesif (çekinik) özelliktedirler.
Genetik şifrede bulunmayan bilgi, kalıtsal (nesilden nesil’e aktarılabilir.) değildir.
Nesiller boyu saçlarınızı sarıya boyatarak sarı saç için gereken “gen”e sahip olamazsınız,
Nesiller boyu cildinize ağda yaparak vucut tüyü az bir “gen” e sahip olamazsınız,
Nesiller boyu güneşte yanarak, esmer ten için gereken “gen” oluşmaz,
Nesiller boyu gözlerinizi kısarak bakmanız, çekik göz şekli “gen”i taşımanıza katkı sağlamaz.
Genetik olarak aktarılabilen karakterler nelerdir?:
Tüm fiziki görünüm: Boy,yağ oranı,vücut tipi,kemik yapısı,vücut parçalarının birbirine oranı, kıl,deri,göz, mukoza (ince deri) rengi, burun,dudak,göz şekli, vücut kılı tipi,oranı, ter kokusu, tırnak yapısı vs,vs…
İç Organlar: İç organların büyüklüğü, tipi,çalışma şekilleri,kemik dokusu,kıkırdak yapısı tipi ve oranları,kan gurupları,doku gurupları,gen kodları, beş duyu hassasiyeti vs vs ….
Psişik yapı: Alışkanlıklar,akıl hastalıkları,sosyal davranışlar, şuç’a yatkınlık, hoşlanılan aktiviteler, korkular, öngörü yeteneği,telepati,telekinezi vs vs…
Sosyal aktivite, dünya görüşü, planlama yeteneği vs vs…
Yukarıda saydığım aktarılabilen karakterler, çevre şartları ile birey bazında değişime uğrayabilir. Ama nesiller bazında sabit kalır. (Güneşte esmerleşen beyaz tenli bir insanın, bu özelliği, bir sonraki nesile aktaramayacağı gibi…, Bütün ömrü kilise de geçmiş, genetik bir katilin, bu karakterinin oğlunda gün ışığına çıkması gibi…,)
GEN,GENOTİP,FENOTİP,DNA, NEDİR?
..............
DAHA ANLAŞILABİLİR OLMASI ADINA; GENETİK ÇALIŞMA DİSİPLİNİNİ, BASİT BİR ÖRNEKLEME (BENZETME) İLE ANLATMAYA ÇALIŞACAĞIM:
Bu örneklemede:
İnsan bedenini bir bina “yapı” ‘ya benzeteceğim,
Anne rahmi’ni (uterus) inşaatın şantiye alanı olarak tasvir edeceğim,
Yaratıcı güç’ü (İnşaat Firması Sahibi-Patron)
İnsanın sperm ve yumurtanın birleşmesinden sonraki gelişimini sağlayan dinamiklerin tümünü (Müteahhit Firma ve Ekibi) olarak ele alacağım.
Bu hali ile İnsan’ın oluşumu ile bir yapı-bina’nın oluşumu arasında paralellik kurarak GENETİK biliminin işleyişini anlatmaya çalışacağım:
Anne ve baba, İnşaat Firmasının (Yaratıcı) daha önce tamamladığı binalardır.
Bu eski binaların her birinin arşiv bölümünde birbirinden ayrı, her biri 23 klasör (kromozom) dolusu inşaat emirlerinden (Gen) oluşan iki proje bulunur.
Yeni binanın (çocuğun) inşası için, iki ayrı eski binanın (anne ve baba) projelerinden birer tanesine ihtiyaç vardır.
Öncelikle, Anne binanın sahip olduğu iki projeden bir tanesi ve Baba binanın sahip olduğu iki projeden bir tanesi alınarak kopyaları çıkartılır.
Yani, yeni binanın inşaatı başlamadan önce, İnşaat Firması (Yaratıcı Güç) bir tanesi anne binadan, diğeri baba binadan gelmek üzere, iki ayrı proje elde eder ve bu projeleri “Müteahhit Firma”ya iletir.
Artık iş , yani binanın inşası ve tamamlanması müteahhit firma ve ekibine kalmıştır.
Müteahhit Firma ve Ekibi (Mühendisler,Usta başları,kalfalar,ameleler vs) İnşaat makineleri ve inşaat malzemelerini projeye uygun olarak kullanmak kaydı ile binayı tamamlamak üzere işe koyulurlar.
Müteahhit firma ve Ekibi’nin elinde bildiğiniz gibi iki ayrı proje vardır.
Bunlardan birisi anne binadan kopyalanmış,diğeri baba firmadan kopyalanmıştır.
İşte bu iki projede A’dan,Z’ye binanın tüm teknik,fizik,karakteristik vs, özellikleri, şifreli emirler (direktif,talimat,order) halinde belirtilmiştir.
Biz bu şifreli emirlerin her birisine GEN diyoruz.
Örneğin: Bina yerden ısıtmalı olacak talimatı bir GEN dir.
Binanın dış cephe boyası pembe olacak talimatı ayrı bir GEN dir.
Bazı GEN ler birden çok talimat içerebilir. Mesela: “Çocuk odalarının tabanı ceviz ağacından, koyu vernikli ve kare desenli olacak”. Şeklinde,
Veya tek bir özellik için birden çok talimat (GEN) gerekebilir.
Bu talimatlar (GENLER) 5 harfin çeşitli kombinasyonlarından oluşan kelimeler ile yazılır. Ama her bir kelimede en fazla 4 harf kullanılır.
Bu harfler A, G, S, T, ve U ‘dur.( U ‘nun özel durumu ve ayrıntılı şifreleme ve kodlamaya girmeyeceğim)
Bir talimat (GEN) yazarak örnekleyelim: AAGA-SAAT-SGGG-TTAA-ATAT,
Bu talimatın ne demek istediğini anlayabildiniz mi?
Biz anlamadık.(İnsan genom projesi bitti ve artık anlayabiliyorlar) Ama Müteahhit Firma ve Ekibi bu şifreyi bildiği için anladı. Belki de bu talimat (GEN) “bina altı katlı olacak” bilgisini içeriyordu…Kim bilir?
Teknik bir ayrıntı olarak belirteyim. Bu talimatların (GENLER) ‘in yazılı olduğu evraklar (DNA ZİNCİRİ) önce dosyalanır ve bu dosyalar 23 ayrı Klasör (Kromozom) içinde tasnif edilir.
Müteahhit Firma Klasörleri tek,tek açar, içindeki dosyaları çıkarır, her bir dosyanın içindeki evraklarda yazılı olan talimatları deşifre eder ve Ekibine hiyerarşik bir düzen içerisinde, emir-komuta zinciri ile iletir. (Mühendis=>Usta başı=>Amele gibi…), Bu işi yaparken bir yandanda her bir evrakdan birer kopya daha çıkarır. Yeni kopyalar tekrar dosyalanır, klasörlenir ve yeni binanın arşiv departmanında dosyalanmak üzere saklanır.
Müteahhit Firma Klasörleri tek,tek açar, içindeki dosyaları çıkarır, her bir dosyanın içindeki evraklarda yazılı olan talimatları deşifre eder ve Ekibine hiyerarşik bir düzen içerisinde, emir-komuta zinciri ile iletir. (Mühendis=>Usta başı=>Amele gibi…), Bu işi yaparken bir yandanda her bir evrakdan birer kopya daha çıkarır. Yeni kopyalar tekrar dosyalanır, klasörlenir ve yeni binanın arşiv departmanında dosyalanmak üzere saklanır.
Bu kopyaları çıkartılmış ve arşivlenmiş projelerin ikisine birden ÖZGÜN ARŞİV (GENOTİP) denir.
Binayı hiç görmemiş olsa bile, bir mühendis bu, Özgün Arşiv (GENOTİP)’e bakarak binanın nasıl görünmesi gerektiğini,neye benzemesi gerektiğini,ana ve baba binalardan ne gibi özellikler aldığını ve bir sonraki binanın yapımı için ne gibi bir projeye sahip olduğunu kesinlikle bilir.
Yeni Tanımlamaları Derlemekte yarar var:
GEN: İnşaatın tüm özellikleri hakkında yazılmış şifreli talimatlar.
DNA ZİNCİRİ (veya sarmal’ı): Genlerin üzerine yazılı olduğu evrak (dosya kağıdı)
KROMOZOM: Evrakların tasniflendiği büyük klasörler.
GENOTİP: Binanın tüm özelliklerinin ,ana ve baba binadan gelen projelerin bulunduğu özgün arşiv.
Tüm yukarıda anlatılanlar anlaşıldı ise ve üç boyutlu olarak gözümüzün önünde canlandırmaya başlayabildik ise, şimdi inşaatın nasıl yapıldığını ve inşaatın sırlarını anlatmaya çalışalım:
İNŞAAT ve SIRLARI:
Müteahhit firmanın elinde iki farklı kaynaktan gelen (anne bina ve baba bina) iki proje olduğunu daha önce söylemiştik.
Bu iki ayrı proje de, aynı iş (karakter) için, birer adet talimat (GEN) vardır.
Örneğin: Bina statik hesaplama talimatı iki tanedir (biri anneden, biri babadan), Dış cephe rengi talimatı (biri anneden, biri babadan) iki tanedir.
Müteahhit Firma binanın herhangibir özelliği için, o özellik ile ilgili iki talimatı inceler ve değerlendirir.
Müteahhit Firma Değerlendirme sonucunda bu iki talimattan sadece bir tanesini uygular. Diğerini yok sayar. Yok sayılan talimatın gereği, binanın görünür ve ölçülebilir özelliklerine yansımaz. O talimat sadece binanın arşivinde varlığını devam ettirir.
Eğer, binanın herhangi bir özelliği için gelen her iki talimat, aynı şeyi emrediyorsa (yani birbirinin aynısı ise), sorun yoktur. Bu durumda talimatlarda ne emrediliyorsa, özellik o şekilde inşa edilir.
Ama, iki farklı emir varsa!.Örneğin talimatlardan biri “dış cephe siyah olacak” , diğeri “dış cephe beyaz olacak” diyor ise; Bu durumda müteahhit, bu talimatları değerlendirerek sadece bir tanesini tercih edecek ve o talimatın gereğini yerine getirecektir.
İşte Müteahhit’in tercih ettiği bu talimatlara BASKIN GEN diyoruz., göz ardı edilen ve uygulanmayan, ama arşivde varlığına devam eden talimatlara ise ÇEKİNİK GEN adı veriyoruz.
Binanın özellikleri belirlenirken çekinik bir talimatın uygulanabilmesinin tek şartı: O özellik ile ilgili iki talimatın da çekinik olması gereğidir. Yani, hem ana binadan, hem baba binadan o özellik için gelen talimatların ikisinin birden çekinik olması şartı vardır.
Neden bazı talimatlar baskındır?
Neden bazı talimatların uygulanması için tartışmasız her iki emrinde aynı doğrultuda olması,yani bir kesinlik,yani tercihe bırakmayacak şekilde netlik olması gerekir.Ve hatta talimatın ikilenmesi gerekir?
Müteahhit seçimini neye göre yapar?
Talimatları baskın ve çekinik olarak değerlendirirken Tercih kriterleri nelerdir?
İşte yukarıdaki soruların cevabı İNŞAATIN SIRRI’dır. Ve bu sır artık günümüzde çözülmüştür.
devam edecek...
